นราธิวาส เดิมเป็นเพียงหัวเมืองชายแดนภาคใต้ หนึ่งในแปดหัวเมือง อันได้แก่ ปัตตานี หนองจิก ยะหริ่ง สายบุรี ระแงะ รามัน ยะลา ประชากรใช้ภาษามลายูพื้นเมืองเป็นภาษาพูด ส่วนภาษาเขียน เป็นภาษาอาหรับดัดแปลง การอ่านเป็นภาษามลายูและโรมันมาเป็นภาษายาวี ประชากรส่วนใหญ่ นับถือศาสนาอิสลาม ในขณะนั้น นราธิวาสมีสภาพเป็นเพียงหมู่บ้านแห่งหนึ่งชื่อว่า "มะนาลอ" เพราะตั้งอยู่ริมแม่น้ำ บางนรา ใกล้กับทะเล มีการปกครองขึ้นกับเมืองสายบุรี ครั้นต่อมาถูกโอน มาขึ้นกับเมืองระแงะ พ.ศ. 2449 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้รวมหัวเมืองทั้งหมด เป็นมณฑลเทศาภิบาล เรียกว่า มณฑลปัตตานี ในช่วงเวลานั้นทางราชการ ได้ย้ายศาลาว่าการจากเมืองสายบุรี มาตั้งอยู่ที่บ้านมะนาลอ ด้วยเหตุที่ว่าบริเวณที่ตั้งของบ้านบางนรานั้น ได้เจริญเป็นชุมชนใหญ่ มีการค้าทั้งทางบก และทางทะเล คึกคักกว่าเมืองสายบุรี ดังนั้น จึงได้ลดฐานะเมืองระแงะ และเมืองสายบุรีลงมาขึ้นกับเมืองมะนาลอแทน จนกระทั่งถึงปี พ.ศ. 2458 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงเปลี่ยนชื่อ เมืองมะนาลอ เป็นนราธิวาส

จังหวัดนราธิวาส มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 4,475.43 ตรกม. ตั้งอยู่บนชายฝั่งทะเลด้าน ตะวันออกของแหลมมลายู แบ่งการปกครองออกเป็น 12 อำเภอ คือ อำเภอเมือง อำเภอตากใบ อำเภอแว้ง อำเภอยี่งอ อำเภอสุไหงโก-ลก อำเภอสุไหงปาดี อำเภอบาเจาะ อำเภอระแงะ อำเภอรือเสาะ อำเภอศรีสาคร อำเภอสุคิริน และอำเภอจะแนะ

สภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปเป็นป่าและภูเขาประมาณ 2/3 ของพื้นที่ทั้งหมด พื้นที่ราบส่วนใหญ่ อยู่ติดกับบริเวณอ่าวไทยและที่ราบลุ่ม แม่น้ำ 4 สาย คือ แม่น้ำสายบุรี แม่น้ำบางนรา แม่น้ำตากใบ และแม่น้ำสุไหงโก-ลก จังหวัดนราธิวาสมีภูมิอากาศแบบร้อนชื้น มีเพียง 2 ฤดู คือ ฤดูร้อน และฤดูฝนช่วงที่ฝนตกมากที่สุด คือ ช่วงระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคม

ทิศเหนือ จังหวัดปัตตานีและอ่าวไทย
ทิศใต้ จดประเทศมาเลเซีย
ทิศตะวันออก จดอ่าวไทยและประเทศมาเลเซีย
ทิศตะวันตก จดจังหวัดยะลา

ศาลากลางจังหวัด                     511024
ที่ว่าการอำเภอเมือง                   511012
สถานีตำรวจภูธร                       511236
สำนักงานเทศบาลเมือง            511048
บริษัท ขนส่ง จำกัด                    511845
บริษัท การบินไทย จำกัด          511161
ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข         511093
สำนักงานบริการโทรศัพท์        512000
โรงพยาบาลเมืองนราธิวาส      513480