ด้วยพระปรีชาญาณในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้คนทั้งหลายได้ประจักษ์ว่า แนวทางพระราชดำริในพระองค์ เรียบง่าย ปฏิบัติได้ผลเป็นที่ยอมรับโดยทั่วกัน

สละสุขส่วนพระองค์ทรงงานหนัก เป็นแบบหลักสร้างพื้นฐานการศึกษาด้อยโอกาส ขาดสิ่งใด แม้ภัยมา พระเมตตา โครงการหลวงช่วยปวงชน

สองพระหัตถ์ปัดทุกข์แผ่สุขชาติ สองพระบาทเบิกทางกระจ่างผลน้อมใจภักดิ์นบจักรีภูมิพล บุญเหลือล้นที่เกิดในร่มใบบุญ

รักประชาชนยิ่งกว่าสิ่งใดคือพ่อหลวงของเรา

เรารักในหลวงเรารักประเทศไทยจงร่วมใจกันให้เป็นดินแดนที่น่า อยู่ที่สุดแห่งหนึ่งในโลก

พระมหากษัตริย์คือศูนย์รวมจิตใจของชาวไทยทั้งปวง ดั้งนั้นถ้าใครลบหลู่ ดูหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์ย่อมพบแต่ความพินาศในชีวิต

สยามยังอยู่ คู่มิ่งขวัญปวงชน เพราะมีในหลวงเสียสละเพื่อประชา "

ประวัติศาสตร์สอนให้เรารู้ว่าชาติใดขาดสามัคคีธรรมจะสูญเสียย่อยยับอับปางไปในที่สุด

คนดีทำให้คนอื่นดีได้ หมายความว่าคนดีทำให้เกิดความดีในสังคม คนอื่นก็ดีไปด้วย ความเลวนั้นจะทำให้คนดีเป็นคนเลวก็ยาก แต่เป็นไปได้ ถ้าคนดีเข้มแข้งในความดีในความดีจะให้คนเลวมาทำให้คนดีเป็นคนเลวยาก สำคัญอยู่ที่ความเข้มแข็งของคนดี พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่างๆ ที่เข้าเฝ้าฯเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา วันที่ ๔ ธ.ค.๒๕๓๙

พระชนม์ชื่น ยืนนาน วารบรรจบ

แปดสิบ ชันษาครบ เฉลิมขวัญ

เหล่าทวยราษฎร์ แซ่ซ้อง ฉลองพลัน

รวมใจมั่น รักพ่อหลวง ของปวงชน

ขอประนมก้มกราบอภิวาท มหาราชราชันสง่าศรี
ทรงปกปักรักษาทั่วธานี ราษฎร์เปรมปรีดิ์มีสุขเพราะพระบุญญา
ธ ทรงเป็นนักปราชญ์นักประดิษฐ์ ธ วิจิตรทางดนตรีศิลป์ภาษา
ธ ประดุจพ่อหลวงปวงประชา น้อมวันทาขอพระองค์ทรงพระเจริญ

พระบารมีเหนือสิ่งใดในพื้นหล้า เป็นผู้กล้าผู้ดำริสิ่งนับแสน
มิให้ใครมาดูถูกและดูแคลน ซึ่งเป็นแกนของปวงชนสยามทอง
ขออัญเชิญทวยเทพไท้ทั้งพิภพ มาบรรจบ ณ ที่นี้เพื่อฉลอง
เหล่าปวงชนชาวไทยร่วมครรลอง พระผู้ครองดวงใจไทยทั้งแผ่นดิน

อยากให้พ่อ แย้มสรวล ทบทวนคิด
เศรษฐกิจ พอเพียง เอาเยี่ยงได้
ทั้งประหยัด ได้ประโยชน์ จดใส่ใจ
ธรรมชาติ รักษาไว้ ไทยอยู่ยืน

ทรงเป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของพสกนิกรชาวไทยตลอดไป

พระชนม์ชื่น ยืนนาน วารบรรจบ

แปดสิบ ชันษาครบ เฉลิมขวัญ

เหล่าทวยราษฎร์ แซ่ซ้อง ฉลองพลัน

รวมใจมั่น รักพ่อหลวง ของปวงชน

ขอประนมก้มกราบอภิวาท มหาราชราชันสง่าศรี
ทรงปกปักรักษาทั่วธานี ราษฎร์เปรมปรีดิ์มีสุขเพราะพระบุญญา
ธ ทรงเป็นนักปราชญ์นักประดิษฐ์ ธ วิจิตรทางดนตรีศิลป์ภาษา
ธ ประดุจพ่อหลวงปวงประชา น้อมวันทาขอพระองค์ทรงพระเจริญ

- ขอให้พระองค์สถิตเป็นมิ่งขวัญ แด่ปวงชนชาวไทย
- พระองค์ทรงปกครองประเทศด้วยทศพิธราชธรรม ซึ่งประชาชนชาวไทยทุกคนควรที่จะยึดถือเป็นแบบอย่างที่ดีในการดำเนินชีวิต

พระองค์ทรงเป็นพระบิดาการพัฒนาทุกแขนงเพื่อให้ประเทศชาติได้มีความมั่นคงถาวรอย่างแท้จริง

รักพ่อผู้ให้รู้คุณค่าของแผ่นดิน

-พ่อหลวงทรงห่วงใยใส่พระทัยประชา

-ในหลวงทรงห่วงใยพี่น้องไทยร่วมสรรเสริญ

-พ่อหลวงเพียงหนึ่งเดียวทรงแลเหลียวไทยทั้งชาติ

-พ่อหลวงของลูกผูกพันหมั่นเทิดทูล

-บารมีดำริพ่อเศรษฐกิจพอพียง

-เทอดทูลพ่อผู้ทรงธรรมค้ำจุลโล

พ่อผู้หาคำเปรียบเทียบมิได้

ขอเทิดไท้พ่อหลวงของไทย

พ่อหลวงผู้ทรงเป็นธรรม

ประดุจลำศาลไคฟงผู้ทรงธรรม

เป็นพลัง ของแผ่นดิน ทุกถิ่นเทศ
พระปกเกศ คุ้มเกล้า เราทั้งผอง
หกสิบล้าน ดวงใจ ไทยปรองดอง
ธ ทรงครอง ราชย์รวม หกสิบปี

แผ่นดินไทยนี้ โชคดีหนักหนา
เพราะพระบุญยา พระบารมี
ข้าพระพุทธเจ้า น้อมเกล้าขออัญชลี
ขอจงมี พระชนม์มายุยืนนาน

ขอน้อมนบพระบิดาของชาติไทย
ผู้สั่งสอนกายาและจิตใจ
ขอเทิดไท้พระมิ่งขวัญองค์ราชันย์

เพ็ญพระยศ เพียงเพ็ญ ร่มเย็นหล้า บุญโอบฟ้า ป้องดิน คุ้มถิ่นฐาน
พระภูมิพล ทรงฉัตร ชัชวาล ทุกหย่อมย่าน ร่มด้วยธรรม แห่งภูธร
ครบ ๖๐ ปีทอง ทรงครองราชย์ ไทยทั้งชาติ เกษมสุข สโมสร
ขอพระองค์ ทรงเจริญพระขวัญ นิรันดร สถาพร สถิตพงศ์ วงศ์จักรี
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ ข้าพระพุทธเจ้า ข้าราชการ ร.๓๑ พัน.๓ รอ.

ด้วยร่มเย็นเป็นสุขมายาวนาน
จากปู่ย่าจนลูกหลานทุกถิ่นที่
อาศัยบุญญาพระบารมี
ที่ทรงครองแผ่นดินนี้มาโดยธรรม

พระราชดำรัสของในหลวง 5 ธ.ค. 2555
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เสด็จออกมหาสมาคม ณ สีหบัญชร พระที่นั่งอนันตสมาคม
พระราชทานพระบรมราชโอกาส ให้พระบรมวงศานุวงศ์ คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต
ข้าราชการ และทหารรักษาพระองค์ ตลอดจนพสกนิกรทุกหมู่เหล่า เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายพระพรชัยมงคล
เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๘๕ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๕
พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
“คำอวยพรเเละคำปฏิญาณสัญญา ที่ทุกท่านได้กล่าวนั้น เป็นที่ประทับใจมาก
ขอขอบพระทัยเเละขอบใจท่านทั้งหลาย ตลอดจนประชาชนชาวไทยทุกคน
ที่พรั่งพร้อมกันมาด้วยความปรารถนาดีเเละไมตรีจิต
ความปรารถนาดีเเละความพร้อมเพรียงกันของทุกท่าน อย่างที่ได้เห็นกันในวันนี้
ทำให้ข้าพเจ้าปลื้มใจ มีกำลังใจมากขึ้น ด้วยมีความเชื่อเสมอมาว่า
ความเมตตาปรารถนาดีต่อกันนี้ เป็นปัจจัยอย่างสำคัญ ที่จะยังความพร้อมเพรียงให้เกิดมีขึ้น
ทั้งในหมู่คณะเเละชาติบ้านเมือง เเละ
ถ้าคนไทยเรายังมีคุณธรรมข้อนี้ประจำอยู่ในจิตใจ ก็มีความหวังได้ว่า
บ้านเมืองไทยไม่ว่าจะอยู่ในสถานการณ์ใดๆก็จะอยู่รอดปลอดภัยเเละ
ดำรงมั่นคงต่อไปได้ตลอดรอดฝั่งอย่างเเน่นอน
ขออำนาจเเห่งคุณพระรัตนตรัยเเละสิ่งศักดิ์สิทธิ์จงคุ้มครองรักษาท่านเเละชาติไทย
ให้มีเเต่ความผาสุกร่มเย็นยั่งยืนไป “

• กรอบแนวคิด เป็นปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดำรงอยู่และปฏิบัติตนในทางที่ ควรจะเป็น โดย มีพื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สมารถนำมาประยุกต์ใช้ได้ตลอดเวลา และเป็นการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา มุ่งเน้นการรอดพ้นจากภัย และวิกฤต เพื่อ ความมั่นคง และ ความยั่งยืน ของการพัฒนา
• คุณลักษณะ เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนำมาประยุกต์ใช้กับการปฏิบัติตนได้ในทุกระดับ โดยเน้นการปฏิบัติบนทางสายกลาง และการพัฒนาอย่างเป็นขั้นตอน
• คำนิยาม ความพอเพียงจะต้องประกอบด้วย 3 คุณลักษณะ พร้อม ๆ กัน ดังนี้
• ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไม่น้อยเกินไปและไม่มากเกินไปโดยไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เช่นการผลิตและการบริโภคที่อยู่ในระดับพอประมาณ
• ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพียงนั้น จะต้องเป็นไปอย่างมีเหตุผลโดยพิจารณาจากเหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้องตลอดจนคำนึง ถึงผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการกระทำนั้น ๆ อย่างรอบคอบ
• การมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว หมาย ถึง การเตรียมตัวให้พร้อมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงด้านต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคำนึงถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ ต่าง ๆ ที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกล้และไกล

• เงื่อนไข การตัดสินใจและการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ให้อยู่ในระดับพอเพียงนั้น ต้องอาศัยทั้งความรู้ และคุณธรรมเป็นพื้นฐาน กล่าวคือ
• เงื่อนไขความรู้ ประกอบ ด้วย ความรอบรู้เกี่ยวกับวิชาการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างรอบด้าน ความรอบคอบที่จะนำความรู้เหล่านั้นมาพิจารณาให้เชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการวางแผน และความระมัดระวังในขั้นปฏิบัติ
• เงื่อนไขคุณธรรม ที่จะต้องเสริมสร้างประกอบด้วย มีความตระหนักในคุณธรรม มีความซื่อสัตย์สุจริตและมีความอดทน มีความเพียร ใช้สติปัญญาในการดำเนินชีวิต

• แนวทางปฏิบัติ/ผลที่คาดว่าจะได้รับ จาก การนำปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ คือ การพัฒนาที่สมดุลและยั่งยืน พร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลงในทุกด้าน ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ความรู้และเทคโนโลยี

" ถ้าไม่มี เศรษฐกิจพอเพียง เวลาไฟดับ …
จะพังหมด จะทำอย่างไร. ที่ที่ต้องใช้ไฟฟ้าก็ต้องแย่ไป.
… หากมี เศรษฐกิจพอเพียง แบบไม่เต็มที่
ถ้าเรามีเครื่องปั่นไฟ ก็ให้ปั่นไฟ
หรือถ้าขั้นโบราณกว่า มืดก็จุดเทียน
คือมีทางที่จะแก้ปัญหาเสมอ.
… ฉะนั้น เศรษฐกิจพอเพียง นี้ ก็มีเป็นขั้น ๆ
แต่จะบอกว่า เศรษฐกิจพอเพียง นี้
ให้พอเพียงเฉพาะตัวเองร้อยเปอร์เซ็นต์ นี่เป็นสิ่งที่ทำไม่ได้.
จะต้องมีการแลกเปลี่ยน ต้องมีการช่วยกัน.
…… พอเพียงในทฤษฎีหลวงนี้ คือให้สามารถที่จะดำเนินงานได้. "

พระราชดำรัสเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนพรรษา 23 ธันวาคม 2542

“...การพัฒนาประเทศจำเป็นต้องทำตามลำดับขั้น ต้องสร้างพื้นฐานคือ ความพอมี พอกิน พอใช้ของประชาชนส่วนใหญ่เบื้องต้นก่อน โดยใช้วิธีการและอุปกรณ์ที่ประหยัดแต่ถูกต้องตามหลักวิชาการ เมื่อได้พื้นฐานความมั่นคงพร้อมพอสมควร และปฏิบัติได้แล้ว จึงค่อยสร้างค่อยเสริมความเจริญ และฐานะทางเศรษฐกิจขั้นที่สูงขึ้นโดยลำดับต่อไป...” (๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๗)

“เศรษฐกิจพอเพียง” เป็นแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่พระราชทานมานานกว่า ๓๐ ปี เป็นแนวคิดที่ตั้งอยู่บนรากฐานของวัฒนธรรมไทย เป็นแนวทางการพัฒนาที่ตั้งบนพื้นฐานของทางสายกลาง และความไม่ประมาท คำนึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล การสร้างภูมิคุ้มกันในตัวเอง ตลอดจนใช้ความรู้และคุณธรรม เป็นพื้นฐานในการดำรงชีวิต ที่สำคัญจะต้องมี “สติ ปัญญา และความเพียร” ซึ่งจะนำไปสู่ “ความสุข” ในการดำเนินชีวิตอย่างแท้จริง

“...คนอื่นจะว่าอย่างไรก็ช่างเขา จะว่าเมืองไทยล้าสมัย ว่าเมืองไทยเชย ว่าเมืองไทยไม่มีสิ่งที่สมัยใหม่ แต่เราอยู่พอมีพอกิน และขอให้ทุกคนมีความปรารถนาที่จะให้เมืองไทย พออยู่พอกิน มีความสงบ และทำงานตั้งจิตอธิษฐานตั้งปณิธาน ในทางนี้ที่จะให้เมืองไทยอยู่แบบพออยู่พอกิน ไม่ใช่ว่าจะรุ่งเรืองอย่างยอด แต่ว่ามีความพออยู่พอกิน มีความสงบ เปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ถ้าเรารักษาความพออยู่พอกินนี้ได้ เราก็จะยอดยิ่งยวดได้...” (๔ ธันวาคม ๒๕๑๗)

พระบรมราโชวาทนี้ ทรงเห็นว่าแนวทางการพัฒนาที่เน้นการขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศเป็นหลักแต่เพียงอย่างเดียวอาจจะเกิดปัญหาได้ จึงทรงเน้นการมีพอกินพอใช้ของประชาชนส่วนใหญ่ในเบื้องต้นก่อน เมื่อมีพื้นฐานความมั่นคงพร้อมพอสมควรแล้ว จึงสร้างความเจริญและฐานะทางเศรษฐกิจให้สูงขึ้น
ซึ่งหมายถึง แทนที่จะเน้นการขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมนำการพัฒนาประเทศ ควรที่จะสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจพื้นฐานก่อน นั่นคือ ทำให้ประชาชนในชนบทส่วนใหญ่พอมีพอกินก่อน เป็นแนวทางการพัฒนาที่เน้นการกระจายรายได้ เพื่อสร้างพื้นฐานและความมั่นงคงทางเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศ ก่อนเน้นการพัฒนาในระดับสูงขึ้นไป
ทรงเตือนเรื่องพออยู่พอกิน ตั้งแต่ปี ๒๕๑๗ คือ เมื่อ ๓๐ กว่าปีที่แล้ว
แต่ทิศทางการพัฒนามิได้เปลี่ยนแปลง
“...เมื่อปี ๒๕๑๗ วันนั้นได้พูดถึงว่า เราควรปฏิบัติให้พอมีพอกิน พอมีพอกินนี้ก็แปลว่า เศรษฐกิจพอเพียงนั่นเอง ถ้าแต่ละคนมีพอมีพอกิน ก็ใช้ได้ ยิ่งถ้าทั้งประเทศพอมีพอกินก็ยิ่งดี และประเทศไทยเวลานั้นก็เริ่มจะเป็นไม่พอมีพอกิน บางคนก็มีมาก บางคนก็ไม่มีเลย...” (๔ ธันวาคม ๒๕๔๑)

พสกนิกรทุกหมู่เหล่าพร้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น

ศาสนาทุกศาสนาในประเทศไทยยังคงดำรงอยู่ด้วยพระบารมีของทุกพระองค์

เศรษฐกิจพอเพียง เพราะพ่อหลวง

พระคุณพ่อนั้นล้นเหลือที่กอปรเกื้อต่อแผ่นดิน หยาดเหงื่อที่หลั่งรินทุกหยดสิ้นเพื่อปวงชน

พระเอยพระโอบเอื้อ อารี
พระกอปรพระกรณี หนักอึ้ง
พระบุญพระบารมี แผ่ทั่ว ไทยนา
พระห่วงปวงชนซึ้ง สุดพ้นรำพัน

รวมใจเราเฝ้าน้อมส่งพระทรงศรี
อัญเชิญชัยให้มายุลุหมื่นปี
แด่ภูมีจักรีวงศ์...ทรงพระเจริญ

- เสด็จดำเนินเดินขึ้นเขา
ผ่านลำเนาป่าไม้ฝ่าสายฝน
ข้ามห้วยหนอง คลองสาย หลายตำบล
ทรงดั้นด้นเสด็จเยี่ยมดูโครงการ…
ขุดคูคลองส่งน้ำทำเหมืองฝาย
ช่วยประชาภาคใต้ เหนือ อีสาน
ตั้งประปาขุดบ่อเจาะบาดาล
พระองค์ท่านยิ่งกว่าบิดาชน

ทั่วโลกมีความเดือดร้อนมาก คือความไม่สามัคคีความแก่งแย่งกัน ความไม่เป็นผู้ที่เป็นสุภาพบุรุษนั้นอย่างมากซึ่งจะนำโลกไปสู่หายนะ ฉะนั้น ต้องส่งเสริมและต้องฝึกฝนตนเองให้มีความเข็งแกร่งทั้งทางกายและจิตใจให้ดี และแสดงออกมาให้เห็นว่า ความดีคือความเป็นสุภาพชนและเป็นคนที่มีความกล้าหาญที่จะทำในสิ่งที่ถูกต้อง พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่คณะครู นักเรียนวชิราวุธวิทยาลัย วันที่ 8 ส.ค.2518

เพ็ญพระยศ เพียงเพ็ญ ร่มเย็นหล้า บุญโอบฟ้า ป้องดิน คุ้มถิ่นฐาน
พระภูมิพล ทรงฉัตร ชัชวาล ทุกหย่อมย่าน ร่มด้วยธรรม แห่งภูธร
ครบ ๖๐ ปีทอง ทรงครองราชย์ ไทยทั้งชาติ เกษมสุข สโมสร
ขอพระองค์ ทรงเจริญพระขวัญ นิรันดร สถาพร สถิตพงศ์ วงศ์จักรี

ขอให้พระองค์มีพลานามัยที่แข็งแรง
ขอให้ความรู้ ความสามารถยังอยู่กับในหลวงตลอดไป
ขอให้ความดีงามของในหลวงแพร่กระจายไปทั่วทุกสารทิศ
ขอให้พระองค์ทางพระเจริญยิ่งยืนนาน

บังคมบรมราชเจ้า จอมนรินทร์
เอกอัครบดินทร์ ดิลกหล้า
สมเด็จนวมินทร์ มหาราช
อวยสุขทุกทั่วหน้า มนัสปลื้มเปรมกมล

เพ็ญพระยศ เพียงเพ็ญ ร่มเย็นหล้า บุญโอบฟ้า ป้องดิน คุ้มถิ่นฐาน
พระภูมิพล ทรงฉัตร ชัชวาล ทุกหย่อมย่าน ร่มด้วยธรรม แห่งภูธร
ครบ ๖๐ ปีทอง ทรงครองราชย์ ไทยทั้งชาติ เกษมสุข สโมสร
ขอพระองค์ ทรงเจริญพระขวัญ นิรันดร สถาพร สถิตพงศ์ วงศ์จักรี

สมเด็จพระเจ้า รัชกาลที่เก้า แห่งวงศ์จักรี
พระภูมิพลนาม มหาราชภูมี ปกเกล้าธานี แห่งแผ่นดินไทย
สมเด็จพระเจ้า ธ ปกร่มเกล้า นำชาติก้าวไป
ผ่านพ้นปัญหา วิกฤติทุกข์ภัย ราษฎรสุขใจ เทิดทูนบูชา
พระองค์ทรงมี คุณงามความดี เกริกเกียรติก้องฟ้า
ธ คือแสงสว่าง ส่องนำประชา ทุกคนทุกข้า ใต้ร่มฉัตรชัย
ขอพระภูบาล ชนม์ชีพยืนนาน เทิดทูนองค์ไท้
ธ คือบิดา ของชนชาวไทย ร่มโพธิ์ร่มไทร ของปวงประชา

จะเดินตามทางที่พ่อชี้แนะนำ
มุ่งกระทำผลประโยชน์ด้วยศักดิ์ศรี
พัฒนาคนเยาวชนเป็นคนดี
ไม่คิดหนีเบื่อหน่ายกับการงาน
ขอพระองค์ทรงพระเจริญ

1..ทรงปกครองประเทศชาติด้วยทศพิธราชธรรม ซึ่งประชาชนชาวไทยทุกคนควรที่จะยึดถือเป็นแบบอย่างที่ดีในการดำเนินชีวิต
2. ร่มไทรใหญ่ใหญ่ใบหนา แม้นนกกายังอาศัย ภายใต้ร่มธงไทย พระองค์ทรงนำไทยพ้นภัยพาล
3. ทรงเป็นนักคิดอิสระ ทรงเสียสละน่าสรรเสริญ ทรงนำไทยให้เจริญ ทรงพระดำเนินแห่งหนใดไทยร่มเย็น
4. เราจะไม่เพียงแค่รักในหลวงเท่านั้น แต่จะบำเพ็ญตนให้บรรลุถึงความปรารถนาในพระราชหฤทัย ด้วยการเป็นพลเมืองไทยที่มุ่งดีมุ่งเจริญ

สละสุขส่วนพระองค์ทรงงานหนัก เป็นแบบหลักสร้างพื้นฐานการศึกษา
ด้อยโอกาส...ขาดสิ่งใด...แม้ภัยมา พระเมตตา...โครงการหลวงช่วยปวงชน
สองพระหัตถ์ปัดทุกข์แผ่สุขชาติ สองพระบาทเบิกทางกระจ่างผล
น้อมใจภักดิ์นบจักรีภูมิพล บุญเหลือล้นที่เกิดในร่มใบบุญ

ขอให้พระองค์มีพลานามัยที่แข็งแรง
ขอให้ความรู้ ความสามารถยังอยู่กับในหลวงตลอดไป
ขอให้ความดีงามของในหลวงแพร่กระจายไปทั่วทุกสารทิศ
ขอให้พระองค์ทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน

คือ จอมทัพ จอมไทย จอมใจราษฎร์ คือ ขวัญชาติ ขวัญประชา นราศัย
รอยพระบาท สร้างชีวิต สร้างจิตใจ พระกรณียกิจ น้ำพระทัย ชัยพัฒนา
ศุภวาร ๖๐ ปี ที่ครองราชย์ นานาชาติ เทิดพระเกียรติ ไปทั่วหล้า
ถวายนาม “องค์กษัตริย์ นักพัฒนา” สมสมญา ภูมิพลังสร้างแผ่นดิน

พระชนม์ชื่น ยืนนาน วารบรรจบ

แปดสิบ ชันษาครบ เฉลิมขวัญ

เหล่าทวยราษฎร์ แซ่ซ้อง ฉลองพลัน

รวมใจมั่น รักพ่อหลวง ของปวงชน

เราชาวไทยเทิดไท้ใจตั้งมั่น องค์ราชันขวัญใจไทยทั้งผอง

ถวายพรแด่นริศจิตปรองดอง เฉลิมฉลองวันครบรอบภูวไนย

ธ ทรงเป็นยิ่งกว่ามหาราช ธ ทรงเป็นนักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่

ธ ทรงเป็นนักพัฒนาคู่ชาติไทย ล้านดวงใจขอพระองค์ทรงพระเจริญ

ขออำนาจแห่งพระรัตนตรัยและพระสยามเทวาธิราช โปรดปกป้องอภิบาล ในหลวง

ให้ทรงมีพระพลานามัยสมบูรณ์ ทรงมีพระชนมายุยิ่งยืนนาน

อยู่เป็นมิ่งขวัญชาวไทยไปยิ่งยืนนาน ขอให้ประเทศชาติสงบสุข

เพื่อในหลวงของเรา

ขอให้ท่าน แข็งแรง ดุจขุนเขา

อยู่ยืนยง ยิ่งยืนยาว อย่างต้นสน

อยู่แข็งแกร่ง ดุจภูหิน กลางสายชล

คอยช่วยเหลือ ผู้คน รอดพ้นภัย

อยากให้เหงื่อ พ่อแห้ง พักตร์แดงเรื่อ
องค์หน่อเนื้อ สละสุข ทุกข์ยังฝืน
หกสิบปี ที่ทรงงาน ทุกวันคืน
พ่อนั้นตื่น ทุกเวลา จนชาชิน
ลูกทั้งหลาย ได้พักผ่อน ตอนหกสิบ
องค์พ่อทิพย์ แปดสิบศก ยังผกผลิน
ทำเพื่อลูก เพื่อชาติ เพื่อแผ่นดิน
ทั่วโลกยิน ล้วนยกย่อง พ่อผองไทย

หลักของคุณธรรมคือการคิดด้วยจิตใจที่เป็นกลางก่อนจะพูดจะทำสิ่งไร จำเป็นต้องหยุดคิดเสียก่อน เพื่อรวบรวมสติให้ตั้งมั่น และให้จิตสว่างแจ่มใส ซึ่งเมื่อฝึกหัดจนคุ้นเคยชำนาญแล้ว จะกระทำได้คล่องแคล่ว ช่วยให้สามารถแสดงความรู้ความคิดในเรื่องต่างๆ ให้ผู้ฟังเข้าใจได้ง่าย ได้ชัด ไม่ผิดทั้งหลักวิชาการและหลักคุณธรรม พระบรมราโชวาท พระราชทานปริญญาบัตรแก่บัณฑิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันที่ 10 ก.ค.2535 (คำพ่อสอน)

ภัทรภิเษกเอกกษัตริย์
นวมินทร์ปิ่นรัฐฉัตรสยาม
พระบารมีคุ้มประเทศทั่วเขตคาม
เทอดพระนามมหาราช แห่งชาติไทย

ขอให้คนไทยทุกคนมีความภาคภูมิใจ ในความเป็นพลเมืองของพระองค์

พระองค์ทรงเปรี่ยมล้นด้วยพระเมตตา ชาวประแซ่ซ้องสรรเสริญ

ขอพระองค์ทรงพระเจริญ และมีพระชนมายุยิ่งยืนนาน อยู่เป็นร่มไทรให้แก่พสกนิกรชาวไทยตลอดกาล ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ

ขอให้ในหลวงพระราชวงศ์ดำรงอยู่คู่เมืองไทย

พระองค์ทรงให้การช่วยเหลือผู้ประสบภัยต่างๆ ด้วยทุนพระองค์เอง

ทรงสละหยาดพระ เสโท เพื่อประชาชนและประเทศไทยอย่างแท้จริง ทรงเป็นบุคคลที่หาได้ยากยิ่งในโลก ( ทรงเป็นพระมหากษัตริย์นักพัฒนาที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก )

พระราชกรณียกิจของพระองค์เป็นที่ประจักษ์ดีกับสายตาของชาวไทยและคนทั่วโลก

เราพี่น้อง ผองไทย ภูมิใจยิ่ง
พ่อเป็นมิ่ง ขวัญชาติ ปราชญ์ยิ่งใหญ่
ลูกขอกราบแทบบาทด้วย อวยพรชัย
เทพทั่วไทย โปรดคุ้มครอง พ่อของเรา

พสกนิกรทุกหมู่เหล่าพร้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น

ท่านทรงเป็นกษัตริย์นักพัฒนา

- ด้วยพระปรีชาญาณในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้คนทั้งหลายได้ประจักษ์ว่า แนวทางพระราชดำริในพระองค์ เรียบง่าย ปฏิบัติได้ผลเป็นที่ยอมรับโดยทั่วกัน

- พระองค์ทรงเป็นประมุขที่ประชาชนรักใคร่ เพราะพระองค์ทรงทำทุกอย่างเพื่อประชาชนของพระองค์ท่าน

พ่อหลวงทรงเป็นนักประดิษฐ์ผู้ยิ่งใหญ่

- ข้าพเจ้าขอให้พระองค์ทรงเป็นมิ่งขวัญ ร่มโพธิ์ ร่มไทร ของพสกนิกรชาวไทยตลอดกาลนานเทอญ

- พระองค์ทรงเป็นพระมหาบพิตรที่สถิตในดวงใจของปวงประชา

- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงทุ่มเทพระวรกายตรากตรำ และมุ่งมั่นเพื่อแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของพสกนิกรชาวไทย

- พระองค์ทรงเป็นพระบิดาการพัฒนาทุกแขนงเพื่อให้ประเทศชาติได้มีความมั่นคงถาวรอย่างแท้จริง

พระองค์ทรงเป็นแบบอย่างในการดำรงชีวิตแบบพอเพียง

โครงการแก้มลิง

"...ตามปกติ เวลาเราให้กล้วยกับลิง ลิงจะเคี้ยวแล้วเก็บไว้ในแก้มลิง... เขาเคี้ยวแล้วเอาไปเก็บในแก้ม น้ำท่วมลงมา ถ้าไม่ทำ
"โครงการแก้มลิง" น้ำท่วมนี้จะเปรอะไปหมด อย่างที่เปรอะปีนี้ เปรอะไปทั่วภาคกลาง จะต้องทำ "แก้มลิง" เพื่อที่จะเอาน้ำปีนี้ไปเก็บไว้..."
พระราชดำรัส ๔ ธันวาคม ๒๔๓๘




"โครงการแก้มลิง" เป็นส่วนหนึ่งของโครงการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมพื้นที่ในเขตกรุงเทพฯและปริมณฑลตามแนวพระราชดำริ โดยประกอบด้วยโครงการขุดลอกคลองระบายน้ำและกำจัดวัชพืชโครงการปรับปรุงและก่อสร้างสถานีสูบน้ำและประตูระบายน้ำ ตามที่ได้เกิดสภาวะน้ำท่วมหนัก ในลุ่ม แม่น้ำเจ้าพระยาเมื่อ พ.ศ.๒๕๓๘ อันสืบเนื่องมาจากฝนตกหนักในลุ่มน้ำตอนบน
ทำให้ปริมาณน้ำจำนวนมากไหลหลากท่วมพื้นที่อย่างรุนแรงในลุ่มแม่น้ำยมและน่านเสริมกับปริมาณน้ำล้นอ่างเก็บน้ำ
เขื่อนสิริกิติ์ไปหลากท่วมพื้นที่ทางด้านท้ายน้ำอย่างหนัก และส่งผล กระทบต่สภาวะน้ำท่วมในแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง
ซึ่งรวมถึงเขตกรุงเทพฯและปริมณฑล เป็นเวลานานกว่า ๒ เดือน
คืนวันที่ ๑๔ พฤศจิกายน ๒๕๓๘ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าหน้าที่ดูแลปัญหาน้ำท่วมเข้าเฝ้าฯ
เพื่อรับพระราชทานแนวพระราชดำริการป้องกันน้ำท่วม ในพื้นที่บริเวณกรุงเทพฯ และปริมณฑล
โดยทรงเปรียบเทียบการ กินอาหารของลิงหลังจากที่ลิง เคี้ยวกล้วยแล้วจะยังไม่กลืน แต่จะเก็บไว้ภายในแก้มทั้งสองข้างแล้วค่อย ๆ ดุนกล้วยมากินในภายหลัง
เช่นเดียวกับกรณีการผันน้ำจากแม่น้ำเจ้าพระยา รวมทั้งน้ำที่ขึ้นมาตามซอยต่าง ๆ เมื่อน้ำทะเลหนุนให้ไปเก็บไว้ที่บึงใหญ่
ที่อยู่ใกล้กับพื้นที่ชายทะเล และมีประตูน้ำขนาดใหญ่สำหรับปิดกั้นน้ำบริเวณแก้มลิงสำหรับฝั่งตะวันตกจะอยู่ที่คลองชายทะเล
ด้านฝั่งตะวันออกบริเวณแก้มลิงจะอยู่ที่คลองสรรพสามิต เมื่อเวลาน้ำทะเลลดลงให้เปิดประตูระบายน้ำออกไป บึงจะสามารถรับน้ำชุดใหม่ต่อไป




แนวทางที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำริแก้ไขปัญหาน้ำท่วมกรุงเทพฯ คือ


ประการแรก สร้างคันกั้นน้ำโดยปรับปรุงแนวถนนเดิม
ประการที่ ๒ จัดให้มีพื้นที่สีเขียว (Green Belt) ตามพระราชดำริ
เพื่อกันการขยายตัวของเมืองและเพื่อแปรสภาพให้เป็นทางระบายน้ำ เมื่อมีน้ำหลาก
ประการที่ ๓ ดำเนินการขุดลอกคลอง ขยายคลองที่มีอยู่เดิม
และขุดใหม่นอกแนวคันกั้นน้ำ
ประการที่ ๔ สร้างสถานที่เก็บน้ำตามจุดต่าง ๆ
ประการที่ ๕ ขยายช่องทางรับน้ำที่ผ่านทางรถไฟและทางหลวง กรมทางหลวง
ได้ดำเนินการตาม "โครงการพระราชดำริแก้มลิง" โดยใช้แนวถนนสุขุมวิทเป็นคันกั้น
น้ำทะเลที่หนุนท่วมขึ้นมาบนชายฝั่งทะเล และใช้พื้นที่ด้านในของถนนสุขุมวิทเป็นพื้นที่พักน้ำที่
ไหลมาจากตอนบนร้อมทั้งประสานงานกับกรมชลประทาน
และกรมโยธาธิการดำเนินการก่อสร้างสถานีสูบน้ำตามคลองต่าง ๆ
เลียบถนนสุขุมวิทตามแนวคลองชายทะเล โดยมีประสิทธิภาพในการสูบน้ำตามคลองต่าง ๆ
คือ คลองตำหรุ คลองบางปลาร้า คลองบางปลา คลองเจริญราษฎร์ คลองด่าน คลองชลหารพิจิตร รวมปริมาณน้ำที่สามารถสูบออกทะเล ๒๖๗ ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที ทำให้น้ำตามคลองต่าง ๆ ของพื้นที่ด้านบนสามารถไหลลงสู่ด้านล่างได้สะดวกรวดเร็วขึ้น

การแก้ไขปัญหาน้ำท่วมพื้นที่ในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑลตามแนวพระราชดำริ "แก้มลิง" มีลักษณะและวิธีการดังนี้
๑. ดำเนินการระบายน้ำออกจากพื้นที่ตอนบน ให้ไหลลงคลองพักน้ำขนาดใหญ
่ที่บริเวณชายทะเล
๒. เมื่อระดับน้ำทะเลลดต่ำกว่าระดับน้ำในคลอง ก็ทำการระบายน้ำจากคลองดังกล่าว
โดยใช้หลักทฤษฎีแรงโน้มถ่วงของโลก (Gravity Flow) ตามธรรมชาติ
๓. สูบน้ำออกจากคลองที่ทำหน้าที่ "แก้มลิง" นี้ เพื่อทำให้น้ำตอนบนค่อยๆ
ไหลมาเองตลอดเวลา ส่งผลให้ปริมาณน้ำท่วมพื้นที่ลดน้อยลง
๔. เมื่อระดับน้ำทะเลสูงกว่าระดับน้ำในลำคลอง ให้ทำการปิดประตูระบายน้ำ
โดยยึดหลักน้ำไหลลงทางเดียว (One Way Flow)
หลักการ ๓ ประการ ที่จะทำให้โครงการแก้งลิงมีประสิทธิภาพบรรลุผลสำเร็จตามแนวพระราชดำริ คือ การพิจรณา
๑. สถานที่ที่จะทำหน้าที่เป็นบ่อพักและวิธีการชักนำน้ำท่วมไหลเข้าสู่บ่อพักน้ำ
๒. เส้นทางน้ำไหลที่สะดวกต่อการระบายน้ำเข้าสู่แหล่งที่ทำหน้าที่บ่อพักน้ำ
๓. การระบายน้ำออกจากบ่อพักน้ำต้องเป็นไปอย่างต่อเนื่อง

"โครงการแก้มลิงฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา" ใช้คลองชายทะเล
ตั้งอยู่ริมทะเลด้านจังหวัดสมุทรปราการทำหน้าที่เป็นบ่อพักน้ำหรือบ่อรับน้ำส่วน
"โครงการแก้มลิง ในพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา" ทำหน้าที่รับน้ำ
ในพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา เพื่อระบายออกทะเลด้านจังหวัดสมุทรสาคร
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำริ เพื่อให้การระบายน้ำท่วม
ออกทะเลเร็วขึ้นด้วยวิธีการต่างๆอาทิ โครงการแก้มลิง "แม่น้ำท่าจีนตอนล่าง"
ซึ่งใช้หลักการ ในการควบคุมน้ำในแม่น้ำท่าจีน คือ เปิดระบายน้ำจำนวนมาก
ลงสู่อ่าวไทยเมื่อระดับน้ำทะเลต่ำ

โครงการแก้มลิงแม่น้ำท่าจีนตอนล่างจะมีประสิทธิภาพสมบูรณ์ต้องดำเนินการครบระบบ ๓ โครงการด้วยกัน คือ
๑. โครงการแก้มลิง "แม่น้ำท่าจีนตอนล่าง
๒. โครงการแก้มลิง "คลองมหาชัย-คลองสนามชัย"
๓. โครงการแก้มลิง "คลองสุนัขหอน"
โครงการแก้มลิงนับเป็นนิมิตหมายที่จะนำพาชาวไทยให้รอดพ้นจากทุกข์ภัย ที่นำความเดือนร้อนแสนลำเค็ญมาสู่ชีวิตที่อบอุ่นปลอดภัย
ซึ่งแนวพระราชดำริอันเป็นทฤษฎีเกี่ยวกับการบริหารจัดการด้านน้ำท่วมนี้ มีพระราชดำริเพิ่มเติมว่า


"...ได้ดำเนินการในแนวทาง ที่ถูกต้องแล้ว ขอให้รีบเร่งหาวิธีปรับปรุงและเพิ่มประสิทธิภาพต่อไปเพราะโครงการแก้มลิงในอนาคต
จะสามารถช่วยพื้นที่ได้หลายพื้นที่..."

โครงการชั่งหัวมัน ตามพระราชดำริ
ประวัติโครงการ : ที่มาของโครงการนี้มีว่า ข้าราชบริพารในพระองค์ได้มาซื้อที่ดินบริเวณนี้สำหรับอยู่อาศัย ปลูกพืชผล ต่อมาความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงสนพระทัย จึงได้เสด็จพระราชดำเนินมาทอดพระเนตรที่ดินและได้ทรงซื้อที่ดินบริเวณดังกล่าวจำนวน 250 ไร่ สำหรับเพาะปลูกพืชทำเป็นโครงการตามพระราชดำริ และได้มีมีชาวบ้านได้นำมันเทศที่ปลูกมาทูลเกล้าฯ ถวาย พระองค์แต่เมื่อเสด็จกลับมิได้ทรงนำมันหัวนั้นไปด้วย แต่เมื่อเสด็จกลับมาอีกครั้งทรงพบว่ามันหัวนั้นงอกเป็นต้น จึงมีพระราชดำรัสว่ามันอยู่ที่ไหนก็งอกได้ จึงมีพระราชดำริให้จัดเป็นพื้นที่เพาะปลูกพืชต่างๆ โดยเน้นที่พืชท้องถิ่นของเพชรบุรี เช่น มะพร้าว ชมพู่เพชร มะนาว กะเพรา สัปปะรด ข้าวไร่พันธุ์ต่างๆ และทรงมีพระราชดำริให้ปลูกแปลงทดลองมันเทศในที่ดินส่วน ซึ่งโครงการนี้เป็นโครงการพระราชดำริล่าสุดที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว อีกทั้งยังทรงให้ปรับปรุงระบบระบายน้ำที่อ่างเก็บน้ำหนองเสือ เพื่อใช้ในโครงการชั่งหัวมันตามพระราชดำริ บ้านหนองคอกไก่ ตำบลเขากระปุก อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี อีกด้วย

และเมื่อกราบบังคมทูล ฯ ขอพระราชทานชื่อโครงการ พระองค์จึงตรัสว่าชื่อ "ชั่งหัวมัน" ก็แล้วกัน

ชื่อ โครงการชั่งหัวมัน ถือได้ว่าเป็นชื่อโครงการที่แปลก ชวนให้คิดตีความว่าชื่อนี้มีความหมายอะไร ถ้าตีความหมายตามสำนวนไทย ชั่งหัวมัน (ช่างหัวมัน) ก็หมายถึง "ไม่ต้องไปสนใจ อะไรจะเกิดก็ปล่อยให้มันเกิด ใครจะทำอะไรก็ทำไป เราไม่ต้องไปใส่ใจ" พระองค์ท่านเป็นนักปราชญ์มีสายพระเนตรยาวไกลและความคิดที่ลึกซึ้ง ชั่งหัวมันจึงเป็นชื่อที่สื่ออะไรที่มีความหมายลึกซึ้งมากยิ่งกว่าแค่เอาหัวมันมาชั่ง ซึ่งก็แล้วแต่ใครจะตีความตามแบบฉบับของตัวเองแล้วกันค่ะ ซึ่งขอบอกว่า ไม่ธรรมดาแน่ ๆ ค่ะ

สถานที่ตั้ง: คลอบคลุมตำบลเขากระปุก และตำบลกลัดหลวง อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี (ห่างจากที่พัก วิมานน้ำ รีสอร์ท ประมาณ 15 กิโลเมตร)

"โครงการชั่งหัวมันเป็นการบริหารทรัพยากรแบบบูรณาการโดยใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้คุ้มค่ามากที่สุด ขณะเดียวกันก็พยายามเปลี่ยนวิกฤติให้เป็นโอกาส โดยคาดว่าอนาคตจะเป็นอีกแหล่งเรียนรู้ให้กับประชาชนโดยทั่วไปได้เข้าชม"

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินแปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ พระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ จังหวัดนราธิวาส เป็นประจำทุกปี เพื่อทรงเยี่ยมราษฎรในพื้นที่จังหวัดนราธิวาส ทรงรับทราบถึงปัญหาความเดือดร้อนในการประกอบอาชีพของราษฎร เนื่องจากดินในพื้นที่แปรสภาพเป็นกรด จึงได้มีพระราชดำริให้จัดตั้งโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทอง ขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์สำคัญประการหนึ่งคือเพื่อศึกษาและปรับปรุง แก้ไขสภาพดินที่มีปัญหาในพื้นที่พรุ ให้สามารถใช้ประโยชน์ทางการเกษตรและด้านอื่นๆ ได้ โดยมีพระราชดำริให้ โครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ดำเนินการ ศึกษาการเปลี่ยนแปลงความเป็นกรดของดินกรดกำมะถัน ทรงตั้งชื่อว่า โครงการแกล้งดิน

การบำบัดน้ำเสียตามพระราชดำริด้วย "กังหันน้ำชัยพัฒนา"
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้มีพระราชดำริ ให้จัดตั้ง "มูลนิธิชัยพัฒนา"เพื่อสนับสนุน การช่วยเหลือประชาชน ในรูปของการดำเนินการพัฒนาในด้านต่างๆ ในกรณีที่การดำเนินงานนั้นๆถูกจำกัดด้วย เงื่อนไขดังที่ได้กล่าวไว้แล้วหรือดำเนินงาน ในลักษณะอื่นใด ที่จะทำให้ประชาชนได้รับประโยชน์อย่างแท้จริง รวดเร็วและไม่ตกอยู่ภายใต้ข้อจำกัดในเรื่องเงื่อนไขของเวลา
กระทรวงมหาดไทย โดยกรุงเทพมหานครได้รับจดทะเบียนจัดตั้งมูลนิธิชัยพัฒนาให้เป็นนิติบุคคล ตามเลขทะเบียนลำดับที่๓๙๗๕ ตั้งแต่วันที่ ๑๔ มิถุนายน ๒๕๓๑ และได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเล่มที่๑๐๕ ตอนที่ ๑๐๙ วันที่ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๓๑
วัตถุประสงค์
เพื่อสนับสนุนการดำเนินงานตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และโครงการพัฒนาอื่น ๆ
เพื่อส่งเสริมการพัฒนาสงเคราะห์และ ช่วยเหลือประชาชนในด้าน เศรษฐกิจ และสังคม ให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและให้สามารถช่วย ตัวเองและพึ่งตนเองได้
ดำเนินการใดๆอันเป็นประโยชน์ต่อประชาชนและประเทศชาติเป็น ส่วนรวม ร่วมมือกับส่วนราชการและ องค์กรการกุศล อื่นๆ เพื่อสาธารณ ประโยชน์หรือดำเนินการเพื่อเน้นในการสนับสนุนสาธารณประโยชน์ไม่ดำเนินการเกี่ยวข้องกับการเมือง
จากการที่สภาพแวดล้อมได้เปลี่ยนแปลงเกิดเป็นภาวะมลพิษอันเกิดจากน้ำเน่าเสียที่มี อัตรา และปริมาณสูงขึ้นจนยากแก่การแก้ไขให้บรรเทาเบาบาง และกลับมีแนวโน้มรุนแรงมากยิ่งขึ้นนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงพระราชทานพระราชดำริให้ประดิษฐ์เครื่องกลเติมอากาศแบบ ประหยัดค่าใช้จ่าย สามารถผลิตขึ้นได้เองในประเทศ โดยทรงมุ่งหวังที่จะช่วยแบ่งเบาภาระของรัฐบาลในการบรรเทาน้ำเน่าเสียอีกทางหนึ่งด้วย โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มูลนิธิชัยพัฒนาสนับสนุนงบประมาณ เพื่อศึกษาวิจัยสิ่งประดิษฐ์ใหม่นี้ร่วม กับกรมชลประทาน ซึ่งต่อมาเครื่องมือบำบัดน้ำเสียนี้เป็นที่รู้จักกันแพร่หลาย และเรียกกันว่า"กังหันน้ำชัยพัฒนา"
การทดลองวิจัยเพื่อประดิษฐ์เครื่องกลเติมอากาศในขณะนี้มี 9 รูปแบบ คือ

1.เครื่องกลเติมอากาศระบบเป่าอากาศลงไปใต้น้ำและกระจายฟอง Chaipattana Aerator, Model RX-1
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ ที่ออกแบบแผงท่อ ให้เติมอากาศให้กับน้ำเสีย ใช้วิธีอัดอากาศ เข้าไปที่ท่อนำอากาศ แล้วแบ่งแยกออกกระจาย ตามท่อกระจายอากาศ ซึ่งเจาะรูเล็กๆ ไว้ เพื่อปล่อยอากาศออกมาเติม ให้กับน้ำเสีย ขณะเดียวกันจะมีแรงดันให้น้ำเสีย เกิดการปั่น ป่วน ส่งผลให้การเติมอากาศดีขึ้น ได้ทำการทดสอบประสิทธิภาพในการถ่ายเทออกซิเจน แล้วได้เท่ากับ 0.45 กิโลกรัมของออกซิเจน ต่อแรงม้าต่อชั่วโมง
ขณะนี้เลิกใช้แล้ว เนื่องจากประสิทธิภาพต่ำ และมีปัญหาการอุดตันของท่อกระจาย ฟองอากาศ

2.เครื่องกลเติมอากาศที่ผิวน้ำแบบหมุนช้า หรือ "กังหันน้ำชัยพัฒนา" Chaipattana Aerator, Model RX-2
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ แบบทุ่นลอย มีใบพัด ขับเคลื่อนน้ำหมุนรอบเป็นวงกลม สำหรับขับเคลื่อน น้ำและวิดน้ำขึ้นไป สาดกระจายเป็นฝอย เพื่อให้สัมผัส กับอากาศได้ อย่างทั่วถึงเป็นผลให้ ออกซิเจน ในอากาศ สามารถละลาย ผสมกับน้ำได้เร็วและใน ช่วงที่ น้ำเสียถูกยกขึ้นมากระจายสัมผัส กับอากาศ และตก ลงไปยังผิวน้ำ จะทำให้เกิดฟอง อากาศจมตามลงไป ก่อให้เกิด การถ่ายเท ออกซิเจนอีก ส่วนหนึ่ง ซึ่งกังหัน ชัยพัฒนา นี้จะใช้ประโยชน์ ได้ทั้งการเติมอากาศ การกวนแบบผสม ผสาน และ ทำให้เกิดการ ไหลตามทิศทาง ที่กำหนด กรมชลประทาน ได้ดำเนินการวิจัยและพัฒนากังหัน น้ำชัยพัฒนาเป็น 2 รูปแบบคือ รูปแบบ A และรูปแบบ B ทั้ง 2 รูปแบบมีหลักการทำงาน เหมือนกัน จะต่างกัน อยู่ที่ระบบขับส่งกำลัง และความ มุ่งหมายต่อการนำไป ใช้งาน

3.เครื่องกลเติมอากาศระบบเป่าอากาศหมุนใต้น้ำ หรือ "ชัยพัฒนาซุปเปอร์ฟองแอร์" Chaipattana Aerator, Model RX-3
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ แบบทุ่นลอย ใช้วิธีอัดอากาศลงไปใต้น้ำ แล้วแยกกระจาย เป็น 8 ท่อ ตามแนวนอน ท่อกระจายฟองอากาศนี้ จะหมุนเคลื่อนที่ ได้โดยรอบ ทำให้การเติม อากาศเป็นไปอย่างทั่วถึง ...การทดสอบประสิทธิภาพ ในการถ่ายเทออกซิเจน ได้เท่ากับ 0.75 กิโลกรัม ของออกซิเจน ต่อแรงม้าต่อชั่วโมง ได้นำไปทดลองใช้งาน ที่วัดบวรนิเวศวิหาร และ โรงพยาบาลพระมงกุฏ

4.เครื่องกลเติมอากาศแรงดันน้ำ หรือ "ชัยพัฒนาเวนจูรี่" Chaipattana Aerator, Model RX-4
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ ที่ใช้ปั๊มแบบจุ่ม (ไดโวร์) เป็นตัวขับเคลื่อนน้ำ ให้ไหลออกไปตาม ท่อจ่ายน้ำ โดยที่ปลายท่อ จะทำเป็นคอคอด เพื่อดูดอากาศ จากข้างบน ผสมกับน้ำที่อัดลง ด้านล่าง
เครื่องนี้ทดสอบประสิทธิภาพ ในการถ่ายเทออกซิเจน ได้เท่ากับ 0.55 กิโลกรัม ของออกซิเจน ต่อแรงม้า ต่อชั่วโมง ได้ติดตั้งใช้อยู่ที่ กรมชลประทาน ปากเกร็ด นนทบุรี


5.เครื่องกลเติมอากาศระบบอัดและดูดอากาศลงใต้น้ำ หรือ "ชัยพัฒนาแอร์เจท' Chaipattana Aerator, Model RX-5
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ ที่ใช้ใบพัดหมุนอยู่ใต้น้ำ สำหรับขับเคลื่อนน้ำ ให้เกิดการ ปั่นป่วน และมีความเร็ว สูงสามารถ ดึงอากาศจากด้านบน ลงมาสัมผัส กับน้ำด้านล่าง ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงออกแบบโดยใช้คอมพิวเตอร์ และพระราชทานรูป แบบทางโทรสาร ให้กรมชลประทาน เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม เป็นเครื่องกลเติมอากาศ Chaipattana Aerator Model RX-5 ซึ่งหมายถึง Royal Experiment แบบที่ 5 ได้มีการติดตั้ง อยู่ที่วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร สถานสงเคราะห์คนชรา บ้านบางแค วัดเทพศิรินทราวาส ฯลฯ


6.เครื่องกลเติมอากาศแบบตีน้ำสัมผัสอากาศ หรือ "เครื่องตีน้ำชัยพัฒนา" Chaipattana Aerator, Model RX-6
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ ที่ใช้ใบพัดตีน้ำ ให้กระจายเป็นฝอย เพื่อให้น้ำสัมผัสกับอากาศ ด้านบน ขณะนี้ได้มีการติดตั้ง ไว้อยู่ที่บึงมักกะสัน

7.เครื่องกลเติมอากาศแบบดูดและอัดน้ำลงไปที่ใต้ผิวน้ำ หรือ "ชัยพัฒนาไฮโดรแอร์" Chaipattana Aerator, Model RX-7
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ ที่ใช้ปั๊มดูดน้ำจาก ข้างใต้น้ำขึ้นมา สัมผัสอากาศ แล้วขับดันน้ำ ดังกล่าวลงสู่ใต้ผิวน้ำ อีกครั้ง ซึ่งจะทำให้น้ำด้านล่างเกิดการปั่นป่วน
ปัจจุบันกำลังศึกษา ทดลอง และปรับปรุงประสิทธิภาพ ของเครื่อง


8.เครื่องมือจับเกาะจุลินทรีย์ หรือ "ชัยพัฒนาไบโอ" Chaipattana Bio-Filter, Model RX-8
เป็นเครื่องที่ใช้ร่วม ในกระบวนการบำบัดน้ำเสีย โดยใช้เส้นเชือก เป็นวัสดุตัวกลาง สำหรับให้จุลินทรีย์ ใช้เป็นที่อยู่อาศัย เพื่อการย่อยสลาย ความสกปรกในน้ำเสีย ...ปัจจุบันกำลังศึกษา ทดลอง และปรับปรุงประสิทธิภาพของเครื่อง

9.เครื่องกลเติมอากาศแบบกระจายน้ำสัมผัสอากาศ หรือ "น้ำพุชัยพัฒนา" Chaipattana Aerator, Model RX-9
เป็นเครื่องกลเติมอากาศ ที่ติดตั้งมอเตอร์ไว้ด้านบน แล้วต่อเพลาขับเคลื่อน เพื่อไปหมุน ปั๊มน้ำที่อยู่ใต้น้ำ เมื่อเครื่อง ทำงานปั๊มน้ำจะดูดน้ำ แล้วอัดเข้าท่อ ส่งไปยังหัวกระจายน้ำ ซึ่งมีลักษณะเป็นวงกลม เจาะรูไว้โดยรอบ โดยแรงดันของน้ำที่สูงนี้เอง ที่ทำให้น้ำ สามารถพุ่งออกผ่านรูเจาะ ด้วยความเร็วสูง ขึ้นไปสาดกระจาย สัมผัสกับอากาศ ด้านบนได้ เป็นอย่างดี... ปัจจุบันกำลังศึกษา ทดลอง และปรับปรุงประสิทธิภาพ ของเครื่อง
เครื่องกลเติมอากาศต่างๆนี้ ได้นำมาติดตั้งใช้งานกับระบบบำบัดน้ำเสียตามสถานที่ต่างๆ ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2532 และได้มีการปรับปรุงตลอดเวลา เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่จะให้มีการบำบัดน้ำเสียอย่างมีประสิทธิภาพ สะดวกในการใช้งาน ประหยัดค่าใช้จ่าย และบำรุงรักษาได้ง่าย ตลอดจนมีอายุการใช้งานที่ยาวนาน การดำเนินงานในขณะนี้ได้ผลดีเป็นที่น่าพอใจ ทำให้น้ำใสสะอาดขึ้น ลดกลิ่นเหม็นลงได้มากและมีปริมาณออกซิเจนในน้ำเพิ่มขึ้น บรรดาสัตว์น้ำ อาทิเต่า ตะพาบน้ำ และปลา สามารถอยู่อาศัยได้อย่างปลอดภัย ตลอดจนสามารถบำบัดความสกปรกในรูปของมลสารต่าง ๆ ให้ลดต่ำลง ได้ตามเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนด ปัจจุบันมีหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน ได้ร้องขอให้มูลนิธิชัยพัฒนาเข้าไปช่วยเหลือในการบำบัด น้ำเสียอย่างเร่งด่วนเป็นจำนวนมากเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2536 เครื่องกลเติมอากาศ "กังหันน้ำชัยพัฒนา" ได้รับการพิจารณาและทูลเกล้า ฯ ถวายสิทธิบัตรในพระปรมาภิไธย นับเป็นสิ่งประดิษฐ์เครื่องกลเติมอากาศเครื่องที่ 9 ของโลกที่ได้รับสิทธิบัตร และเป็นครั้งแรกที่ได้มีการรับจดทะเบียนและออกสิทธิบัตรให้แก่พระบรมราชวงศ์ด้วย จึงนับได้ว่าเป็น "สิทธิบัตรในพระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริย์พระองค์แรกในประวัติศาสตร์ชาติไทยและเป็นครั้งแรกของโลก" นอกจากนี้ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติได้ประกาศให้กังหันน้ำชัยพัฒนาได้รับรางวัลที่ 1 ประเภทรางวัลผลงานคิดค้นหรือสิ่งประดิษฐ์ซึ่งเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาติ ประจำปี 2536 และทูลเกล้า ฯ ถวายรางวัลนี้แด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอีกวาระหนึ่ง
หลักการและวิธีการทำงานของกังหันน้ำชัยพัฒนา
กังหันน้ำชัยพัฒนาเป็นเครื่องกลเติมอากาศแบบทุ่นลอย สามารถปรับตัวขึ้นลงได้ ตามระดับขึ้นลงของผิวน้ำ ในแหล่งน้ำเสีย มีส่วนประกอบสำคัญคือ
1.โครงกังหันน้ำรูป 12 เหลี่ยม
2.ซองบรรจุน้ำติดตั้งโดยรอบ จำนวน 6 ซอง รูซองน้ำพรุนเพื่อให้น้ำไหลกระจายเป็นฝอย
3.ซองน้ำจะถูกขับเคลื่อนให้หมุนโดยรอบด้วยเกียร์มอเตอร์ ซึ่งทำให้การหมุนเคลื่อนที่ของซองน้ำ วิดตักน้ำด้วย ความเร็ว สามารถวิดน้ำลึกลงไปจากใต้ผิวน้ำประมาณ 0.50 เมตร ยกน้ำสาดขึ้นไปกระจายเป็นฝอยเหนือผิวน้ำ ได้สูงถึง 1 เมตร ทำให้มีพื้นที่ผิวสัมผัสระหว่างน้ำกับอากาศมากและส่งผลให้ออกซิเจนสามารถละลายเข้าไปในน้ำ ได้อย่างรวดเร็ว
4.ในขณะที่น้ำเสียถูกยกขึ้นไปสาดกระจายสัมผัสกับอากาศแล้วตกลงไปยังผิวน้ำนั้น จะก่อให้เกิดฟองอากาศ จมตามลงไปใต้ผิวน้ำด้วย ในขณะที่ซองน้ำกำลังเคลื่อนที่ลงสู่ผิวน้ำแล้วกดลงไปใต้ผิวน้ำนั้น จะเกิดการอัดอากาศภายในซองน้ำ ภายใต้ผิวน้ำ จนกระทั่งซองน้ำจมน้ำเต็มที่ทำให้เพิ่มประสิทธิภาพในการถ่ายเทออกซิเจนได้สูงขึ้น หลังจากนั้นน้ำที่ได้รับการเติมอากาศแล้วจะเกิดการถ่ายเทของน้ำเคลื่อนที่ออกไปด้วยการผลักดันของซองน้ำ รวมทั้งการโยกตัวของทุ่นลอยในขณะทำงานสามารถผลักดันน้ำให้เคลื่อนที่ผสมผสานออกซิเจนเข้ากับน้ำในระดับ ความลึกใต้ผิวน้ำได้เป็นอย่างดีอีกด้วย จึงก่อให้เกิดกระบวนการทั้งการเติมอากาศ การกวนแบบผสมผสาน และการทำให้เกิดการไหลของน้ำเสียไปตามทิศทางที่กำหนดโดยพร้อมกัน เครื่องกลนี้สามารถที่จะบำบัดน้ำเสียที่มีความสกปรก (BOD) 250 มิลลิกรัมต่อลิตร ได้วันละ 600 ลูกบาศก์เมตร ทำให้มีประสิทธิภาพในการลดค่า BOD ได้สูงกว่า 90 เปอร์เซนต์ และสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายน้อยมาก โดยเสียค่าใช้จ่ายเพียงลูกบาศก์เมตรละ 96 สตางค์คิดเป็นจำนวนความสกปรกในหน่วยกิโลกรัม BOD เสียค่าใช้จ่าย 3.84 บาทเท่านั้น
การดำเนินงานของมูลนิธิชัยพัฒนา จะเน้นกิจกรรม เพื่อการพัฒนาที่ไม่ซ้ำซ้อน กับแผนงาน โครงการของรัฐที่มีอยู่แล้วแต่จะพยายาม สนับสนุน ส่งเสริม และ ประสานการดำเนินงานเพื่อให้โครงการต่างๆ เกิดความสมบูรณ์และสามารถดำเนินการได้อย่างรวดเร็วและสอดคล้องกับสถานการณ์โดยเฉพาะ ในกรณีที่โครงการของรัฐ ถูกจำกัดด้วยเงื่อนไข ของกฏระเบียบต่างๆอันเป็นผลทำให้โครงการนั้นๆ ไม่สามารถดำเนินการได้อย่างทันท่วงทีเช่นในกรณีที่อาจต้องจัดซื้อที่ดินจากราษฎรบางส่วน เพื่อดำเนินงานตามโครงการหนึ่งแต่รัฐมีปัญหา ด้านงบประมาณไม่เพียงพอในการจัดซื้อหรือมิได้ตั้งงบประมาณไว้ หรือ ถูกจำกัดด้วยเงื่อนไขของระเบียบต่างๆทำให้ดำเนินการจัดซื้อไม่ได้ หรือต้องตั้งงบประมาณจัดซื้อ ใน ๑-๒ ปีข้างหน้าซึ่งจะทำให้โครงการล่าช้าไป เป็นต้นในกรณีเช่นนี้มูลนิธิชัยพัฒนา จะได้ช่วยเหลือตามความเหมาะสมเพื่อให้โครงการนั้นๆ ดำเนินการได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพสูงสุด
วิธีการดังตัวอย่างข้างต้นอาจนับได้ว่าเป็นวิวัฒนาการใหม่ ของแนวทางการพัฒนาประเทศที่มีมูลนิธิชัยพัฒนา ในฐานะเป็นนิติบุคคลสาธารณประโยชน์ที่จะเข้ามาประสานงานร่วมมือสนับสนุน โครงการพัฒนาของรัฐ อย่างสอดคล้องเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เพื่อให้โครงการที่มีปัญหานั้นๆสามารถดำเนินงานไปได้ โดยก่อประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน และประเทศชาติ อย่างเต็มที่
งบประมาณในการดำเนินงาน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์เป็นทุนเริ่มแรก ในการจัดตั้ง มูลนิธิชัยพัฒนาและผู้มีจิตศรัทธาได้ทูลเกล้าฯ ถวายสมทบมูลนิธิชัยพัฒนาเพื่อเป็นกองทุน ในการนำผลประโยชน์มาเป็นค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน โครงการต่างๆ

การวิจัยหญ้าแฝก
การตัดไม้ทำลายป่าก่อให้เกิดดินเสื่อมคุณภาพอย่างรุ่นแรง เนื่องจากการพังทลายของหน้าดินส่งให้ผลผลิตทางการเกษตรลดลง หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงศึกษาวิจัยศักยภาพของหญ้าแฝกอย่างรอบคอบ พระองค์ทรงตัดสินพระราชหฤทัยปลูกหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2543 พระองค์ทรงมีพระราชประสงค์ให้ปลูกหญ้าแฝกบริเวณหมู่บ้านชาวเขาในภาคเหนือ จากนั้นการปลูกหญ้าแฝกก็แพร่ขยายไปสู่บริเวณอื่นๆ เพื่อแก้ปัญหาต่างๆ ของการชะล้างพังทลายของหน้าดิน
องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ สำนักงานประจำภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิกได้ริเริ่มกิจกรรมหลายอย่างเพื่อส่งเสริมการปลูกหญ้าแฝกในพื้นที่ดังกล่าว
เอฟเอโอได้จัดหาพันธุ์หญ้าแฝกที่ต้องการมาทดลองปลูกในประเทศไทย โดยมีหญ้าแฝกจากสองแห่งคือ จากคานาทาคา ประเทศอินเดีย จำนวน 1,000 ก่อ และจากโบเกอร์ ประเทศอินโดนีเซียอีก 40 กิโลกรัม
นอกจากนี้ เอฟเอโอยังสนับสนุนการทดลองต่างๆ โดยปลูกหญ้าแฝกจำนวนแรกจากอินเดียเพื่อตรวจวัดควบคุมปริมาณการชะหน้าดินในโครงการที่ได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากสำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP) คือ โครงการพัฒนาป่าไม้เขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ โครงการนี้ได้ศึกษาวิธีแพร่พันธุ์หญ้าแฝกสามารถเป็นปราการป้องกันการชะล้างพังทลายของหน้าดินได้เป็นอย่างดี
หญ้าแฝกจำนวนที่สองได้รับจากอินเดีย เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2535 ก็ได้ขยายพันธุ์เพื่อใช้ประโยชน์ในโครงการตามพระราชดำริในภาคเหนือของประเทศ
เพื่อสนองความต้องการของโครงการตามพระราชดำริ หน่วยสนับสนุนการวิจัยป่าไม้เพื่อเอเชียและแปซิฟิก (Forestry Research Support Programme for Asia and the Pacific : FORSPA) ที่ได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากธนาคารเพื่อการพัฒนาเอเชีย และสำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติได้ช่วยเผยแพร่การนำหญ้าแฝกไปปลูกในพื้นที่สูงชันที่เกษตรกรชาวเขาปลูกกระหล่ำปลีและผักต่างๆ ในโครงการนอกจากนี้ หน่วยสนับสนุนการวิจัยป่าไม้เพื่อเอเชียและแปซิฟิกได้ให้การสนับสนุนทางการเงินแก่โครงการหญ้าแฝกเพื่อป้องกันดินพังทลายในพื้นที่ไร่เลื่อนลอยภาคเหนือของไทย ซึ่งโครงการได้ศึกษาลักษณะการเติบโตของหญ้าแฝกสายพันธุ์ต่างๆ ในหลายสภาวะพื้นที่ที่แตกต่างกัน รวมทั้งวิเคราะห์ประสิทธิภาพของแนวหญ้าแฝกเพื่อต้านการพังทลายของดิน ทั้งนี้พบว่า แนวหญ้าแฝกมีประสิทธิภาพสูงในการปกป้องดิน
สำหรับหญ้าแฝกปริมาณ 40 กิโลกรัมที่ได้รับจากอินโดนีเซีย เมื่อเดือนเมษายน พ.ศ. 2535 นั้น ก็ได้นำไปแพร่พันธุ์ในโครงการตามพระราชดำริต่างๆ เพื่อใช้ทดลองในโครงการตามพระราชดำริหลายๆ โครงการที่ดำเนินงานในกลางปี พ.ศ. 2535

โครงการฝนหลวงเกิดขึ้นจากพระราชดำริส่วนพระองค์ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ.๒๔๙๘ เมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมพสกนิกรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้ทรงรับทราบถึงความเดือดร้อน ทุกข์ยากของราษฎร และเกษตรกรที่ขาดแคลนน้ำอุปโภคและการเกษตร จึงได้มีพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานโครงการพระราชดำริ "ฝนหลวง"ให้กับ ม.ร.ว.เทพฤทธิ์ เทวกุล ไปดำเนินการ ซึ่งต่อมาได้เกิดเป็นโครงการค้นคว้าทดลอง ปฏิบัติการฝนเทียมหรือฝนหลวงขึ้น ในสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เมื่อปี ๒๕๑๒ ด้วยความสำเร็จของโครงการ จึงได้ตราพระราชกฤษฏีกาก่อตั้งสำนักงานปฏิบัติการฝนหลวงขึ้นในปี พ.ศ.๒๕๑๘ ในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เพื่อเป็นหน่วยงานรองรับโครงการพระราชดำริ "ฝนหลวง"ต่อไป

สารที่ใช้ทำฝนหลวงในปัจจุบันมีทั้งสิ้น ๗ ชนิด บางชนิดมีคุณสมบัติดูดซับความชื้นได้ดี (hygroscopic substances) บางชนิดมีคุณสมบัติเป็นแกนกลั่นตัว (CCN) ของความชื้นในอากาศ บางชนิดสามารถคายความร้อนออกมาเพื่อกระตุ้น หรือเสริมการก่อตัวและเจริญเติบโตของเมฆ บางชนิดสามารถดูดดึงความร้อนทำให้อุณหภูมิของอากาศหรือเมฆเย็นตัวลง เร่งการกลั่นตัวของไอน้ำและเสริมความหนาแน่นของเมฆจนเกิดเป็นฝน การเลือกใช้สารฝนหลวงแต่ละชนิดจึงพิจารณาคุณสมบัติที่กล่าวข้างต้นกับสภาวะของเมฆหรือบรรยากาศในแต่ละวันเป็นสำคัญ สารฝนหลวงที่ใช้แบ่งออกได้เป็น ๓ ประเภท คือ สารฝนหลวงสูตรร้อน สารฝนหลวงสูตรเย็น และสารฝนหลวงสูตรสร้างแกนกลั่นตัวของอากาศ

สำหรับสารฝนหลวงสูตรเย็นนั้นมีคุณสมบัติเมื่อดูดซับความชื้นในอากาศ หรือทำปฏิกิริยากับน้ำ ทำให้อุณหภูมิลดลงหรือเย็นลง สำหรับที่ใช้ในปัจจุบันมี ๓ ชนิดคือ

สูตร ๔ ยูเรีย (Urea)
สูตร ๑๙ แอมโมเนียมไนเตรท (Ammonium Nitrate)
สูตร ๓ น้ำแข็งแห้ง (Dry ice)
โครงการฝนหลวงเป็นนวัตกรรมซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานแก่พสกนิกรเพื่อบรรเทาความแห้งแล้ง ในขณะเดียวกันก็เป็นการเพิ่มปริมาณน้ำในเขื่อนต่าง ๆ ไปในตัว อันเป็นผลดีต่อการผลิตพลังงานไฟฟ้าไปด้วย

บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) สนองแนวพระราชดำริด้วยการสนับสนุนการดำเนินงานปฏิบัติการฝนหลวงพิเศษ โดยมอบน้ำแข็งแห้งและน้ำมันอากาศยาน JET A-1 ของบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) สำหรับใช้ในการปฏิบัติการฝนหลวงพิเศษ ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๒๔ จนถึงปัจจุบัน บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) ได้มอง "น้ำแข็งแห้ง"ให้โครงการฝนหลวงเป็นปริมาณรวมแล้ว ๒,๘๕๐ ตัน คิดเป็นเงินทั้งสิ้น ๒๒,๘๐๐๐,๐๐๐ บาท

ขอให้พระองค์มีพลานามัยที่แข็งแรง
ขอให้ความรู้ ความสามารถยังอยู่กับในหลวงตลอดไป
ขอให้ความดีงามของในหลวงแพร่กระจายไปทั่วทุกสารทิศ
ขอให้พระองค์ทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน

คือ จอมทัพ จอมไทย จอมใจราษฎร์ คือ ขวัญชาติ ขวัญประชา นราศัย
รอยพระบาท สร้างชีวิต สร้างจิตใจ พระกรณียกิจ น้ำพระทัย ชัยพัฒนา
ศุภวาร ๖๐ ปี ที่ครองราชย์ นานาชาติ เทิดพระเกียรติ ไปทั่วหล้า
ถวายนาม “องค์กษัตริย์ นักพัฒนา” สมสมญา ภูมิพลังสร้างแผ่นดิน

ถวายบังคมเทิดไท้…………….ราชันย์
คุณะ ธ อนันต์……………………..เทียบฟ้า
ทวยราษฎร์สุขเกษมสันต์…………ถ้วนทั่ว
ธ ท่านคือขวัญหล้า……………….ปกเกล้าชาวสยาม

พระชนม์ชื่น ยืนนาน วารบรรจบ

แปดสิบ ชันษาครบ เฉลิมขวัญ

เหล่าทวยราษฎร์ แซ่ซ้อง ฉลองพลัน

รวมใจมั่น รักพ่อหลวง ของปวงชน

เราชาวไทยเทิดไท้ใจตั้งมั่น องค์ราชันขวัญใจไทยทั้งผอง

ถวายพรแด่นริศจิตปรองดอง เฉลิมฉลองวันครบรอบภูวไนย

ธ ทรงเป็นยิ่งกว่ามหาราช ธ ทรงเป็นนักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่

ธ ทรงเป็นนักพัฒนาคู่ชาติไทย ล้านดวงใจขอพระองค์ทรงพระเจริญ

ขออำนาจแห่งพระรัตนตรัยและพระสยามเทวาธิราช โปรดปกป้องอภิบาล ในหลวง

ให้ทรงมีพระพลานามัยสมบูรณ์ ทรงมีพระชนมายุยิ่งยืนนาน

อยู่เป็นมิ่งขวัญชาวไทยไปยิ่งยืนนาน ขอให้ประเทศชาติสงบสุข

เพื่อในหลวงของเรา

หลักของคุณธรรมคือการคิดด้วยจิตใจที่เป็นกลางก่อนจะพูดจะทำสิ่งไร จำเป็นต้องหยุดคิดเสียก่อน เพื่อรวบรวมสติให้ตั้งมั่น และให้จิตสว่างแจ่มใส ซึ่งเมื่อฝึกหัดจนคุ้นเคยชำนาญแล้ว จะกระทำได้คล่องแคล่ว ช่วยให้สามารถแสดงความรู้ความคิดในเรื่องต่างๆ ให้ผู้ฟังเข้าใจได้ง่าย ได้ชัด ไม่ผิดทั้งหลักวิชาการและหลักคุณธรรม พระบรมราโชวาท พระราชทานปริญญาบัตรแก่บัณฑิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันที่ 10 ก.ค.2535 (คำพ่อสอน)

ภัทรภิเษกเอกกษัตริย์
นวมินทร์ปิ่นรัฐฉัตรสยาม
พระบารมีคุ้มประเทศทั่วเขตคาม
เทอดพระนามมหาราช แห่งชาติไทย

ขอให้คนไทยทุกคนมีความภาคภูมิใจ ในความเป็นพลเมืองของพระองค์

พระองค์ทรงเปรี่ยมล้นด้วยพระเมตตา ชาวประแซ่ซ้องสรรเสริญ

เราพี่น้อง ผองไทย ภูมิใจยิ่ง
พ่อเป็นมิ่ง ขวัญชาติ ปราชญ์ยิ่งใหญ่
ลูกขอกราบแทบบาทด้วย อวยพรชัย
เทพทั่วไทย โปรดคุ้มครอง พ่อของเรา

- พระองค์ทรงเป็นประมุขที่ประชาชนรักใคร่ เพราะพระองค์ทรงทำทุกอย่างเพื่อประชาชนของพระองค์ท่าน

- พระองค์ทรงเป็นพระมหาบพิตรที่สถิตในดวงใจของปวงประชา

- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงทุ่มเทพระวรกายตรากตรำ และมุ่งมั่นเพื่อแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของพสกนิกรชาวไทย

การวิจัยหญ้าแฝก
การตัดไม้ทำลายป่าก่อให้เกิดดินเสื่อมคุณภาพอย่างรุ่นแรง เนื่องจากการพังทลายของหน้าดินส่งให้ผลผลิตทางการเกษตรลดลง หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงศึกษาวิจัยศักยภาพของหญ้าแฝกอย่างรอบคอบ พระองค์ทรงตัดสินพระราชหฤทัยปลูกหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2543 พระองค์ทรงมีพระราชประสงค์ให้ปลูกหญ้าแฝกบริเวณหมู่บ้านชาวเขาในภาคเหนือ จากนั้นการปลูกหญ้าแฝกก็แพร่ขยายไปสู่บริเวณอื่นๆ เพื่อแก้ปัญหาต่างๆ ของการชะล้างพังทลายของหน้าดิน
องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ สำนักงานประจำภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิกได้ริเริ่มกิจกรรมหลายอย่างเพื่อส่งเสริมการปลูกหญ้าแฝกในพื้นที่ดังกล่าว
เอฟเอโอได้จัดหาพันธุ์หญ้าแฝกที่ต้องการมาทดลองปลูกในประเทศไทย โดยมีหญ้าแฝกจากสองแห่งคือ จากคานาทาคา ประเทศอินเดีย จำนวน 1,000 ก่อ และจากโบเกอร์ ประเทศอินโดนีเซียอีก 40 กิโลกรัม
นอกจากนี้ เอฟเอโอยังสนับสนุนการทดลองต่างๆ โดยปลูกหญ้าแฝกจำนวนแรกจากอินเดียเพื่อตรวจวัดควบคุมปริมาณการชะหน้าดินในโครงการที่ได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากสำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP) คือ โครงการพัฒนาป่าไม้เขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ โครงการนี้ได้ศึกษาวิธีแพร่พันธุ์หญ้าแฝกสามารถเป็นปราการป้องกันการชะล้างพังทลายของหน้าดินได้เป็นอย่างดี
หญ้าแฝกจำนวนที่สองได้รับจากอินเดีย เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2535 ก็ได้ขยายพันธุ์เพื่อใช้ประโยชน์ในโครงการตามพระราชดำริในภาคเหนือของประเทศ
เพื่อสนองความต้องการของโครงการตามพระราชดำริ หน่วยสนับสนุนการวิจัยป่าไม้เพื่อเอเชียและแปซิฟิก (Forestry Research Support Programme for Asia and the Pacific : FORSPA) ที่ได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากธนาคารเพื่อการพัฒนาเอเชีย และสำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติได้ช่วยเผยแพร่การนำหญ้าแฝกไปปลูกในพื้นที่สูงชันที่เกษตรกรชาวเขาปลูกกระหล่ำปลีและผักต่างๆ ในโครงการนอกจากนี้ หน่วยสนับสนุนการวิจัยป่าไม้เพื่อเอเชียและแปซิฟิกได้ให้การสนับสนุนทางการเงินแก่โครงการหญ้าแฝกเพื่อป้องกันดินพังทลายในพื้นที่ไร่เลื่อนลอยภาคเหนือของไทย ซึ่งโครงการได้ศึกษาลักษณะการเติบโตของหญ้าแฝกสายพันธุ์ต่างๆ ในหลายสภาวะพื้นที่ที่แตกต่างกัน รวมทั้งวิเคราะห์ประสิทธิภาพของแนวหญ้าแฝกเพื่อต้านการพังทลายของดิน ทั้งนี้พบว่า แนวหญ้าแฝกมีประสิทธิภาพสูงในการปกป้องดิน
สำหรับหญ้าแฝกปริมาณ 40 กิโลกรัมที่ได้รับจากอินโดนีเซีย เมื่อเดือนเมษายน พ.ศ. 2535 นั้น ก็ได้นำไปแพร่พันธุ์ในโครงการตามพระราชดำริต่างๆ เพื่อใช้ทดลองในโครงการตามพระราชดำริหลายๆ โครงการที่ดำเนินงานในกลางปี พ.ศ. 2535

แปดสิบห้า พรรษา พ่อฟ้าหลวง
เทพทั้งสรวง แซ่ซ้อง ฉลองศรี
แด่พระพ่อ ยิ่งเหลือ เหนือชีวี
พระภูมี แห่งเกล้า ของชาวไทย

คนเราถ้าพอในความต้องการ ก็มีความโลภน้อย เมื่อมีความโลภน้อยก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย ถ้าทุกประเทศมีความคิด – อันไม่ใช่เศรษฐกิจ – มีความคิดว่าทำอะไรต้องพอเพียง หมายความว่า พอประมาณ ไม่สุดโต่ง ไม่โลภอย่างมากคนเราก็อยู่เป็นสุข พระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่างๆ ที่เข้าเฝ้าฯเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา วันที่ 4 ธ.ค.2541 (คำพ่อสอน)

ขอพระองค์ทรงพระเจริญพลานามัยสมบูรณ์ มีพระวรกายแข็งแรง ปราศจากโรคร้าย และทรงเป็นมิ่งขวัญ ร่มโพธิ์ร่มไทรของปวงประชาชนชาวไทย

ขอให้พระองค์ท่านมีสุขภาพ พลานามัยที่แข็งแรง