พระธาตุสามหมื่นมีลักษณะเป็นเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง
ตั้งอยู่บนฐานเขียงรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสกว้างประมาณ
32.70 เมตร สูงถึงยอดประมาณ
45.30 เมตร
มีบันไดทางขึ้นทั้งสี่ด้าน
เหนือฐานเขียงเป็นฐานบัวคว่ำบัวหงายรองรับองค์พระธาตุ
ซึ่งมีซุ้มทั้งสี่ทิศ
ประดิษฐานพระพุทธรูปปางรำพึง
และปางลีลา
ภายในองค์พระธาตุบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า
รูปแบบดังกล่าวอาจเปรียบเทียบ
ได้กับพระธาตุอื่นๆ
ทั้งในนครเวียงจันทน์และในเขตไทย
เช่น พระธาตุวัดเทพพล
เมืองเวียงคุก จังหวัดหนองคาย
พระธาตุศรีเมือง
นครเวียงจันทน์ เป็นต้น
นอกจากนี้
บริเวณที่ตั้งพระธาตุสามหมื่น
แต่เดิมก็เคยเป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดีที่มีขนาดใหญ่
เมืองหนึ่งอายุราวพุทธศตวรรษที่
12-16
ด้วยปรากฏร่องรอยของคูน้ำคันดิน
และโคกเนิน โบราณสถานหลายแห่ง
โบราณวัตถุสำคัญที่พบทั้งในและนอกเขตคูเมืองหลายชิ้นได้นำมาเก็บรักษาไว้ที่วัด
เช่น กลุ่มใบเสมาหินทราย
บางแผ่นก็มีจารึกอักษรปัลลวะภาษาสันสกฤต
อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12-14
และมีแผ่นหนึ่งนำไปตั้งเป็นหลักเมืองประจำอำเภอภูเขียวด้วย
นอกจากนี้ยังมีประติมากรรมรูปเคารพอีก 2 ชิ้น
สภาพชำรุดชิ้นหนึ่งคล้ายเศียรพระพุทธรูปนาคปรก
ในศิลปะขอมแบบบายน
อายุราวพุทธศตวรรษที่ 18
พระธาตุสามหมื่นและบริเวณโดยรอบ
แห่งนี้จึงนับว่ามีความสำคัญและน่าสนใจมากแห่งหนึ่ง
|
|
พระธาตุหนองสามหมื่น
|
|
|
พระธาตุฯ
|
|
|
พระธาตุฯ
|
|
|
พระธาตุ(ทิศตะวันตก)
|
|
|
|
องค์พระในพระธาตุฯ
|
|
|
พระพุทธไสยาสน์
|
|
|
ใบเสมา
|
|
|
|
|